โรคจิตเภท (Schizophrenia) คืออะไร?

     หากพูดถึงโรคทางจิตใจคนส่วนมากอาจคิดถึงโรคซึมเศร้าที่มีกลุ่มอาการหลักคือความผิดปกติของอารมณ์  แต่ในวันนี้ขอนำเสนอโรคจิตเภท หรือในชื่อภาษาอังกฤษ คือ Schizophrenia จากสถิติปีล่าสุด (พ.ศ. 2566) ของกรมสุขภาพจิตพบว่ามีคนไทยจำนวนมากถึง 299,771 คนที่มีอาการของโรคจิตเภท ซึ่งถือเป็นอันดับ2 รองจากโรคซึมเศร้า ในบทความนี้จะพาทุกคนมารู้จักว่าโรคจิตเภทคืออะไร, สาเหตุของโรคจิตเภท, อาการของโรคจิตเภท และวิธีการรักษาโรคจิตเภท

โรคจิตเภทคืออะไร?

     โรคจิตเภท คือ กลุ่มอาการที่เสียการรับรู้ตามความเป็นจริง มีความผิดปกติของความคิดและการรับรู้ ส่งผลให้แสดงพฤติกรรมแตกต่างจากคนทั่วไป เช่น การเชื่ออย่างฝังใจว่ามีคนต้องการจะทำร้าย การพูดคนเดียวเสียงดัง ฟ้อนรำอยู่กลางถนน เป็นต้น

สาเหตุของโรคจิตเภท

1. ทางพันธุกรรม หากคุณพ่อหรือคุณแม่เป็นโรคนี้ เรามีโอกาสเป็นโรคนี้ได้ 12% แต่ถ้าคุณพ่อและคุณแม่เราเป็นโรคจิตเภท เราจะมีโอกาสเป็นโรคนี้ถึง 40% 
2. ความผิดปกติภายในสมอง เช่น มีโพรงสมอง (Ventricle) โตกว่าปกติ
3. อุบัติเหตุที่ส่งผลกระทบกระเทือนต่อสมอง
4. การใช้สารเสพติด 
5. การเลี้ยงดู
6. ภาวะทางอารมณ์ที่ยากจะจัดการ เช่น ความเครียด ความเศร้า การสูญเสีย เป็นต้น

อาการของโรคจิตเภท 

     อาการของโรคจิตเภท สามารถแบ่งได้เป็น 2 แบบ คือ อาการที่แสดงออกมากกว่าคนทั่วไป เราเรียกว่า อาการทางบวก และอาการที่แสดงออกน้อยกว่าคนทั่วไป คือ อาการทางลบ

 อาการทางบวก ได้แก่

• อาการหลงผิด (Delusion) คือ อาการที่เชื่อว่าเกิดขึ้นจริงทั้งที่ไม่จริง เช่น เชื่อว่ามีคนจะทำร้ายร่างกาย,มีคนมาขโมยของในบ้าน หรือเชื่อว่าตนมีพลังพิเศษสื่อสารกับเทพเจ้าได้ เป็นต้น
• อาการประสาทหลอน (Hallucination) คือ อาการทางการรับรู้จากประสาทสัมผัส เช่น หูแว่วได้ยินเสียงคนคุยกัน หรือเห็นภาพบางอย่างผ่านตา เป็นต้น
• พฤติกรรมเปลี่ยนไปจากเดิมอันเป็นผลมาจากความผิดปกติทางความคิดและความเชื่อที่ผิดปกติ เช่น ลุกขึ้นมารำ เดินไปเดินมา วุ่นวาย ทำร้ายคนอื่น หัวเราะเสียงดัง เป็นต้น
• ความสามารถในการสื่อสารแย่ลง เช่น ตอบไม่ตรงคำถาม พูดไม่ปะติดปะต่อ พูดเร็ว ไม่เชื่อมโยง

อาการทางลบ ได้แก่

• ขาดการดูแลสุขอนามัยตัวเอง
• ไม่นอนตอนกลางคืน 
• ไม่แสดงอารมณ์ เฉยเมย 
• ไม่ขยับร่างกายเป็นระยะเวลานานๆ

วิธีป้องกันโรคจิตเภท 

     โรคจิตเภทเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ บางปัจจัยก็ไม่สามารถป้องได้ แต่ในบางปัจจัยเราสามารถทำเพื่อลดโอกาสเกิดโรคจิตเภทได้ เช่น 

1. การไม่ใช่สารเสพติดทุกชนิดที่ส่งผลโดยตรงต่อระบบประสาท
2. การออกกำลังกายเป็นประจำ เพื่อเพิ่มความสมดุลของสารเคมีในสมอง
3. เรียนรู้วิธีจัดการกับอารมณ์อย่างเหมาะสม เช่น ทักษะการจัดการความเครียด และไม่ใช้วิธีการแก้ไขปัญหาที่อาจนำปัญหามาเพิ่ม เช่น การใช้ความรุนแรง หรือการใช้สารเสพติด
4. หมั่นสังเกตอาการที่เกิดขึ้นกับตัวเอง หากพบว่ามีพฤติกรรมแตกต่างไปจากเดิม ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญหรือพบแพทย์เพื่อตรวจรักษาก่อนจะสายเกินไป

วิธีการรักษาโรคจิตเภท

1. การรักษาด้วยยา เพื่อให้สารเคมีในสมองกลับมาสมดุล ลดการกำเริบซ้ำของโรค โดยมีทั้งยารับประทานและยาฉีด ซึ่งยาทั้งหมดจำเป็นต้องได้รับอย่างต่อเนื่อง ไม่สามารถหยุดยาเองได้
2. การฟื้นฟูสภาพจิตใจให้พร้อม เช่น การฝึกทักษะทางสังคมผ่านการทำกลุ่มจิตบำบัด  
3. การทำจิตบำบัดเพื่อให้เข้าใจตนเอง สนับสนุนให้มีความเชื่อมั่นในตนเองอีกครั้ง ควบคู่ไปกับการรักษาด้วยยา
4. สร้างความเข้าใจให้กับคนรอบ ๆ ตัว ให้ความรู้ในเรื่องโรคและสิ่งที่ญาติควรทำและไม่ควรทำ

     ในความเป็นจริงไม่มีใครอยากเจ็บป่วยไม่ว่าด้วยโรคอะไรก็ตาม แต่เมื่อเกิดความเจ็บป่วยขึ้นแล้วนั้น ความรัก การให้เกียรติและความเข้าใจจากครอบครัว คนใกล้ชิดและสังคมสำคัญมาก โรคจิตเภทเป็นเพียงหนึ่งในความเจ็บป่วยทางใจที่จำเป็นต้องได้รับการดูแลไม่ต่างจากโรคอื่น ๆ เลย และเมื่อผู้ป่วยได้รับการบำบัดรักษาอย่างถูกต้อง เขาจะสามารถใช้ชีวิตได้อย่างคนทั่วไป ดูแลตัวเองได้ เข้าสังคมและทำงานได้

     สำหรับใครที่มีความสงสัยเกี่ยวกับอาการของโรคทางจิตใจ หรือกำลังเผชิญกับปัญหาทางจิตใจ ปัญหาความสัมพันธ์ต่าง ๆ ในครอบครัว คนรัก ไปจนถึงภาวะต่าง ๆ เช่น ซึมเศร้า วิตกกังวล ทุกปัญหามีความสำคัญและจำเป็นต้องได้รับการช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญ MENTALMATE พร้อมเป็นผู้รับฟังเรื่องราวและให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต โดยผู้เชี่ยวชาญทั้งจิตแพทย์และนักจิตวิทยาค่ะ

อ้างอิง

1. ข้อมูลจากคลังข้อมูลการแพทย์และสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข (HDC)
2. โรงพยาบาลมนารมย์. (2021, 24 พฤษภาคม). โรคจิตเภท (Schizophrenia). [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 5 มีนาคม 2567 จาก https://www.manarom.com/blog/schizophrenia.html? 
3. มาโนช หล่อตระกูล. (2011, 5 ธันวาคม). โรคจิตเภท. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 5 มีนาคม 2567 จาก https://www.rama.mahidol.ac.th